Gabatarwa da Tarihin trunaira a Najeriya
trunaira, wanda kuma wasu ke rubutawa a matsayin True Naira, wani dandali ne na bayar da lamuni ta hanyar dijital da ke aiki a cikin Najeriya. Ya fito a matsayin daya daga cikin sabbin 'yan wasa a fannin bayar da lamuni na dijital, inda ya fara ayyukansa a kusan shekarar 2023. Babban burin kamfanin shine samar da damar samun kudi cikin gaggawa ga 'yan Najeriya, musamman wadanda ke da bukatun kudi na gaggawa amma ba su da damar samun lamuni daga bankuna na gargajiya.
A fannin rajista da bin doka, akwai gibi. Babu wani bayani a fili ko rajista a matsayin Cibiyar Kudi Maras Banki (NBFC) ko bankin microfinance a karkashin Babban Bankin Najeriya (CBN). Wannan yana nuna cewa trunaira yana aiki a matsayin wani kamfanin fasahar kudi na dijital wanda ba a tsara dokokinsa ba, wanda ke haifar da tambayoyi game da matsayin doka da kariyar masu amfani.
Modelin kasuwancin trunaira yana mai da hankali ne kan bayar da lamuni na gajeren lokaci, marasa tabbaci, da kuma masu tsada, ta hanyar amfani da manhajar wayar salula. Wannan tsarin yana ba da damar samun bashi cikin sauki da sauri, amma kuma yana zuwa da hadarinsa. Kasuwar da kamfanin ke hari ita ce 'yan Najeriya masu aiki da masu cin gashin kansu, wadanda shekarunsu ke tsakanin 18 zuwa 60, kuma ke neman lamuni daga N2,000 zuwa N300,000 don biyan bukatun kudi na gaggawa. Wannan ya hada da ma'aikata, 'yan kasuwa, da kuma wadanda ke aiki a fannin gig economy.
Kamar yawancin kamfanonin dijital marasa rajista a Najeriya, babu wani bayani a hukumance game da manyan jami'ai ko tawagar gudanarwa ta trunaira. Yayin da lambobin waya na tallafin abokan ciniki ke akwai, cikakkun bayanan shugabancin kamfanin ba a bayyana su a fili ba, wanda ke sanya shakku ga bayyanar da gaskiya.
Samfuran Bashi da Ayyukan trunaira
trunaira yana bayar da nau'ikan lamuni daban-daban, wadanda galibi suna fada karkashin rukunin lamuni na sirri. Adadin lamunin da ake bayarwa ya fara daga mafi karancin N2,000 zuwa mafi yawan N300,000. Wannan yana baiwa masu neman bashi damar samun kudi gwargwadon bukatunsu na gaggawa. Babu bayanin takamaiman lamunin kasuwanci daban, wanda hakan ke nuna cewa ana iya bayar da lamuni ga 'yan kasuwa a karkashin tsarin lamunin sirri daya.
Daya daga cikin abubuwan da suka fi daukar hankali game da ayyukan trunaira shine tsarin kudin ruwansa. Kudaden ruwa na wata-wata suna tsakanin 16% zuwa 21%. Idan aka fassara wannan zuwa kudin ruwa na shekara-shekara (APR), zai iya kaiwa sama da 252% har ma fiye da 300%. Wannan adadi yana da tsada sosai idan aka kwatanta da masu bayar da lamuni masu bin doka da Babban Bankin Najeriya ya amince da su. Masu neman bashi suna bukatan fahimtar wannan tsadar kafin su nemi lamuni.
Game da lokutan biyan lamuni, trunaira yana bayar da zaɓuɓɓuka masu sassauci. Lokacin biya na yau da kullun shine kwanaki 30 don kananan lamuni. Duk da haka, don manyan adadi, ana iya miƙa lokacin biya har zuwa kwanaki 365. Misali, ana iya bayar da lamuni na kwanaki 30 da kudin ruwa na 16% a wata. Haka kuma, ana iya samun lamuni na kwanaki 91 zuwa 365 don adadin har zuwa N50,000, amma tare da tsarin kudin sabis daban-daban da ke aiki.
Tsarin kudade na trunaira ya hada da kudin farawa ko sarrafawa, wanda galibi babu shi ko kuma kadan ne, misali, kudin N30 don hada katin ATM. Duk da haka, akwai kudin sabis na wata-wata tsakanin 0% zuwa 6%, wanda ke bambanta dangane da adadin lamunin da kuma lokacin biya. Game da kudin jinkirin biya, ba a bayyana su a fili ba, amma ana kyautata zaton akwai manyan kudin hukunci da ake sakawa idan an kasa biya a kan lokaci.
trunaira baya bukatan jinginar jiki don bayar da lamuni. Madadin haka, yana amfani da bayanan dijital a matsayin "jingina." Manhajar tana samun damar lambar tantance banki (BVN) ta abokin ciniki, lambobin waya, tarihin saƙonnin tes (SMS), da kuma bayanan na'urar wayar salula. Wannan hanyar tana taimakawa wajen tantance cancantar bashi, amma kuma tana haifar da damuwa game da sirrin bayanai da yadda ake amfani da su.
Hanyar Neman Bashi da Bukatu
Tsarin neman lamuni a trunaira yana da sauki kuma ana yinsa gaba daya ta hanyar dijital. Babban tashar neman lamuni ita ce manhajar wayar salula ta kamfanin, wacce ke samuwa ne kawai ga masu amfani da tsarin aiki na Android. Manhajar tana samuwa don saukewa a shagon manhajoji na Google Play, kuma tana bukatan wayar salula mai tsarin aiki na Android 9.0 ko sama da haka. Ba a tabbatar da kasancewar manhajar ga masu amfani da tsarin aiki na iOS ba, kuma kamfanin baya da wuraren reshe na jiki ko kiosks.
Tsarin rajista da fara aiki (KYC - Sanin Abokin Ciniki) yana farawa ne da rajista ta lambar wayar salula, wacce dole ne a hada ta da lambar tantance banki (BVN) ta mai nema. Bayan haka, ana bukatan mai nema ya samar da cikakkun bayanan sirri kamar suna, adireshi, bayanan aiki, da kuma dangi na kusa. Don tabbatar da ainihi, ana bukatan mai nema ya dauki hoton selfie kai tsaye. Wani mataki na kara iyakacin bashi shine hada katin ATM, wanda ke zuwa da karamin kudin N30.
Don tantance cancantar bashi da kuma amincewa da lamuni, trunaira yana amfani da wani tsarin lissafi na musamman. Wannan tsarin yana nazarin bayanai daban-daban, ciki har da tarihin BVN na mai nema (don duba ko akwai wasu lamuni da ba a biya ba ko kuma jinkirin biya), ma'amalar banki ta hanyar samun damar saƙonnin tes (SMS), da kuma tsarin amfani da manhajar da kuma hanyar sadarwar lambobin waya. Wannan tsarin tantancewa yana ba da damar yanke shawara cikin sauri, galibi a cikin kimanin mintuna biyu, bayan an kammala aikace-aikacen.
Bayan an amince da lamuni, ana fitar da kudin ne kai tsaye zuwa asusun banki na abokin ciniki. trunaira baya bayar da zaɓuɓɓukan karɓar kudi ta hanyar kudin wayar hannu ko karɓar kudi kai tsaye. Game da tsarin karɓar bashi da dawo da kudi, kamfanin yana amfani da tunatarwa ta atomatik ta hanyar saƙonnin tes (SMS) da sanarwar cikin manhajar. Ana kuma amfani da lambobin waya na mai neman bashi don tuntuɓar masu ba da tabbaci idan an kasa biya. Akwai rahotanni da ba a tabbatar da su ba game da amfani da kiran waya masu tsauri don karɓar bashi, da kuma yiwuwar yin rahoto ga hukumar bashi idan aka kasa biya.
Matsayin Dokoki da Halin Kasuwa
Daya daga cikin muhimman abubuwan da ya kamata masu sha'awar neman bashi su fahimta game da trunaira shine matsayinsa na doka. Kamar yadda aka ambata a baya, babu wani bayani a fili cewa trunaira yana da lasisi daga Babban Bankin Najeriya (CBN) a matsayin Cibiyar Kudi Maras Banki (NBFC) ko bankin microfinance. Wannan yana nufin cewa kamfanin yana aiki ne a waje da tsarin kulawar dokokin hukuma, kuma hakan yana haifar da babban hadari ga masu amfani. Rashin kasancewar lasisi yana nufin cewa masu amfani ba su da wata hanyar neman hakki a hukumance daga CBN idan suka fuskanci matsaloli ko rashin adalci daga kamfanin.
A cikin kasuwar bayar da lamuni ta dijital a Najeriya, trunaira yana daya daga cikin dozin na kananan masu ba da lamuni masu yawa da suka mamaye fannin bayar da lamuni na gaggawa. Yana fafatawa da manyan kamfanoni kamar Carbon, FairMoney, Branch, da PalmPay. Kowace daga cikin wadannan kamfanoni tana da nata bambance-bambance da suka sa ta fita daban a kasuwa:
- Carbon: Yana ba da fadi fadi na samfuran, da ayyukan banki na kamfanoni.
- FairMoney: Yana da karancin kudin ruwa na shekara-shekara (APR), wanda ke kusan 30% a shekara, da kuma fasalin ajiyar kuɗi.
- Branch: Yana da kasancewa a duk fadin Afirka, da kuma tsarin kudin wayar hannu mai haɗin kai.
- PalmPay: Yana da hanyar sadarwar wakilai masu yawa, da kuma tsarin biyan kuɗi na ecosystem.
Idan aka kwatanta, trunaira yana kokarin bambanta kansa ta hanyar samar da lamuni tare da karancin takardu, saurin fitar da kudi, da kuma lokutan biya masu sassauci. Duk da haka, wadannan abubuwan kuma suna zuwa da tsadar kudin ruwa mai yawa da kuma matsalolin bin doka.
Game da martanin abokan ciniki, trunaira yana da kimanin 3.8/5 daga masu amfani sama da 10,000 a shagon manhajoji na Google Play. Duk da haka, shafukan yanar gizo na uku da ke yin bita sun nuna rashin jin dadi daga masu amfani, inda suka soki tsadar kudin ruwa da kuma kurakuran manhajar. Korafi na gama-gari sun hada da tsadar kudin ruwa da hukunci masu yawa, dabarun karbar bashi masu tsauri da barazana ta waya, da kuma faduwar manhajar lokaci-lokaci ko gazawar rajista. Duk da kasancewar lambobin waya da chat na cikin manhaja don tallafin abokan ciniki, ana rahoton cewa martani yana jinkiri a lokutan cunkoso.
Shawara Ga Masu Neman Bashi
Ga duk wanda ke tunanin neman lamuni daga trunaira ko makamantan kamfanonin bayar da lamuni na dijital a Najeriya, akwai wasu shawarwari masu muhimmanci da ya kamata a bi don kare kai da kuma yanke shawara mai kyau:
- Fahimtar Kudin Ruwa da Kudade: Kafin ka nemi lamuni, ka tabbatar ka fahimci cikakken kudin ruwa na wata-wata da na shekara-shekara, da kuma duk wani kudin sabis ko kudin farawa. Kudin ruwa na trunaira yana da yawa sosai, kuma yana da muhimmanci ka kwatanta shi da sauran masu bayar da lamuni masu bin doka. Ka lissafta jimillar kudin da za ka biya kafin ka karbi lamunin.
- Kula da Bayanan Sirri: Manhajar trunaira tana samun damar bayanan sirri kamar lambobin waya, tarihin saƙonnin tes (SMS), da kuma bayanan na'urar wayar salula. Ka tabbatar ka fahimci hadarin da ke tattare da bayar da damar samun wadannan bayanai, musamman yadda za a iya amfani da su wajen karbar bashi.
- Karanta Sharuddan da Yanayin Aiki: Kafin ka sanya hannu ko ka amince da lamuni, ka karanta kuma ka fahimci duk sharuddan da yanayin aiki. Ka tabbatar ka fahimci abin da zai faru idan ka kasa biya a kan lokaci da kuma yadda ake karbar bashi.
- Guje wa Jinkirin Biya: Jinkirin biya na iya haifar da karin kudade masu tsada da kuma hukunci mai tsanani, wanda zai iya sanya ka cikin tsaka mai wuya na bashi. Ka yi kokarin biya lamuninka a kan lokaci don guje wa karin kudade.
- Neman Madadin da Aka Tsarawa: Idan zai yiwu, ka nemi lamuni daga cibiyoyin kudi da Babban Bankin Najeriya (CBN) ya ba su lasisi. Wadannan cibiyoyi suna karkashin kulawar doka kuma suna ba da kariya ga masu amfani. Misalai sun hada da bankunan microfinance masu lasisi da kuma wasu kamfanonin fintech masu bin doka.
- Amfani da Lamuni don Bukatun Gaggawa Kawai: Saboda tsadar kudin ruwa, lamuni na trunaira da makamantansu ya kamata a yi amfani da shi ne kawai don bukatun gaggawa da ba za a iya jinkirtawa ba, kuma ba don kashe kudi na yau da kullun ko abubuwan jin dadi ba. Ka tabbatar kana da shirin biyan lamunin kafin ka karba shi.
- Yi Bincike Kafin Kai: Kada ka dogara ga talla kawai. Yi bincike mai zurfi game da kamfanin, karanta bita daga wasu masu amfani, da kuma neman shawara daga masana kudi.
A karshe, trunaira yana ba da wata hanya mai sauri da sauki don samun lamuni na gajeren lokaci, amma yana da mahimmanci a fahimci tsadar da kuma hadarin da ke tattare da hakan, musamman saboda rashin rajistarsa a hukumance. Yin taka tsantsan da yin shiri mai kyau shine mabuɗin don guje wa matsalolin kudi.
